Bu köşenin devamlı takipçileri iyi bilir. En fazla soru gelen konulardan birisi de stajyerlik döneminde yapılan sigortanın emeklilik sürecini nasıl etkilediği her zaman tartışma konusudur.

Evet, stajyerlik döneminde alınan sigorta sicil numarası ve sigorta kartı geçerlidir. Ancak işveren tarafından ödenen primler malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi olmadığı için emeklilik başlangıcına sayılmaz.

Sosyal güvenlik sisteminde iki tür bildirim ve prim ödeme biçimi bulunuyor. Bunlardan ilki ‘kısa vadeli sigorta kolları’ dediğimiz iş kazası, meslek hastalığı, hastalık analık sigortaları oluyor. İkincisi de ‘uzun vadeli sigorta kolları’ dediğimiz yaşlılık, malullük, ölüm sigortası oluyor.

Emeklilik hakkı için gereken primler uzun vadeli sigorta primleridir. Kısa vadeli sigorta ödemeleri sadece çalışılan-staj yapılan sürede çalışanın-stajyerin başına gelebilecek meslek hastalığı ve iş kazası içindir ve primlerini okulları öder.

İŞVEREN NASIL DEMİŞ?

19.06.1986’da uygulamaya başlayan ‘3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’ gereği bu tarihten itibaren meslek lisesi öğrencilerinin sigortası öğrenim gördükleri okul tarafından yapılmaktadır. Bu tarihten önce stajyer ve çırakların sigortasını işyerleri ödüyordu. Bazı işletmeler staja gelen öğrencilere kısa vadeli stajyerlik-çıraklık sigortası yerine uzun vadeli sigorta da yapabiliyordu. Bu durumdaki stajyer ve çıraklar için staj başlangıcı aynı zamanda emeklilik için başlangıç kabul ediliyor.

Bu durum sigorta hizmet dökümünde de görülebiliyor. Eğer sadece kısa vadeli sigorta bildirimi yapılmışsa stajyer sigortası yapılan birisi için SGK web sayfasında işe giriş tarihi yazar ama işe giriş yazan yıllar için prim ödeme gün sayısı ve kazanç görünmez. Stajdan sonra ilk normal işe giriş (uzun vadeli prim ödenme) tarihinden itibaren de gün sayısı ve kazanç görünür.

DOĞUM BORÇLANMASI OLUR MU?

Evet, normal şartlarda staj süresi sigortalılığı emeklilik için başlangıç kabul edilmiyor. Emeklilik hesabı bakımından başlangıç sayılmasa bile ‘meslek lisesi stajı’ veya ‘çıraklık sigortası’ başlangıcından sonra ve normal sigortalılıktan önce doğum yapanlar isterlerse doğum borçlanması yapıp emekliliklerini azami 6 seneye kadar öne alabilirler. Zira doğum borçlanması için doğumdan önce çalışmış olmak değil, tescil edilmiş olmak yeterli bulunuyor.

1987 yılında Turgut Özal hükümeti ‘3351 sayılı Kanun’ ile bu konuda bir düzenleme yaptı. Ek Geçici 1 inci madde olarak 506 sayılı Yasaya eklenen düzenleme ile şu değişiklik yapıldı: “506 sayılı Kanuna tabi olarak çalışan veya isteğe bağlı sigortaya yahut topluluk sigortasına prim ödemekte olan sigortalılardan; kamu kurum ve kuruluşları ile askeri işyerlerinde kurulmuş olan resmi nitelikteki çıraklık okullarına çıraklık mukavelesi ile giren ve okullarını başarı ile bitirenlerin çırak okullarında 5/7/1977 tarihinden önce geçen başarılı eğitim ve öğrenim sürelerini, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde (24 Nisan 1988’e kadar) yazılı talepte bulunmaları halinde ve bu Kanunun 78 inci maddesi ile belirlenen prime esas kazancın alt sınırının talep tarihindeki tutarı üzerinden hesaplanacak malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinin tamamını 2 yıl içinde ödemeleri şartı ile borçlandırılır. Borçlandırılan sürenin karşılığı olan gün sayısı, sigortalının prim ödeme süresine katılır. Şu kadarki bu Kanuna göre tespit edilen sigortalılığın başlangıç tarihinden önceki süreler için borçlandırılma halinde, sigortalılığın başlangıç tarihi, borçlandırılan gün sayısı kadar geriye götürülür.”

Bu düzenlemeden 24 Nisan 1988’e kadar başvuranlar faydalanabildi.  Binlerce çırak ve stajyer bahse konu haktan yararlanarak borçlandı ve emeklilik tarihlerini öne aldı.

NE YAPILABİLİR?

AKP yönetiminin çalışanlara yönelik tavrı son derece olumsuz. Bunu 5510 sayılı Kanunla ilk defa kadınlara doğum borçlanması hakkını tanıdıklarında da gördük. O güne kadar olmayan bir hakkı tanımış olsalar da, bu hakkı sigortalılık başlangıcı öncesi doğumlar içi kullanılmasına izin vermeyecek şekilde düzenlediler. Ki öyle yapmasalar sigorta öncesi doğumlar da borçlanılabilecek ve daha erken emekli olunabilecekti. Şimdi çıraklık ve stajyerlik dönemlerinin uzun vadeli primlerinin sigortalılarca ödenmesini öngören böyle bir yasal düzenlemeye ihtiyaç var ve bu talep de aynı engelle karşı karşıya.

Bu nedenle sigortalıların umudu AKP’nin bu konudaki sabit ve olumsuz duruşunu dengeleyecek bir partner parti ile Koalisyon kurmasında.

Bir önceki yazımız olan Cirosu 10 Milyonu Geçen Firmalar başlıklı makalemizde Aymet Muhasebe ve cari hakkında bilgiler verilmektedir.